Plechtige aanstelling van de garnaalvissers te paard Eddy D’Hulster en Bernard Debruyne tot ereburgers van Koksijde
Zij vervoegen het rijtje van drie paardenvissers die al flink wat jaren geleden van dit eerbetoon mochten genieten: Amandus Mang Vanbillemont in oktober 1996, Henri Durant – alias Jules de Rosten Durang – en Maurice Denecker in april 2004. Alle drie zijn ondertussen overleden maar zeker zitten ze te paard nu vanop een onzichtbare zandbank te wachten tot ze straks meegenieten van een glas en een poosje gernoars…
Het schepencollege nam op 15 maart 2021 het initiatief om voortaan alle actieve paardenvissers met 25 jaar “dienst” het ereburgerschap toe te kennen! Laat ons maar zeggen: een nieuwe soort traditie binnen het erfgoed van de paardenvisserij is geboren. Momenteel komen daarvoor Eddy en Bernard in aanmerking. In de laatste zitting van de gemeenteraad was iedereen het daar unaniem mee eens. Maar de komende jaren zullen er nog volgen, na 25 jaar is het prijs
Eddy D’Hulster Eddy is de oudste, dus mag hij de spits afbijten. Eddy, geboren in Oostduinkerke op 11 mei 1943, ondertussen 78, paardenvisser geworden in 1968. Je zit dus al 53 jaar op je paard, letterlijk en soms ook figuurlijk als het nodig is. Vandaag vis je wat minder gezien je leeftijd, maar je kan het niet laten, nu en dan nog eens, de roep van de zee en het paard is te sterk!
Hoe het allemaal begon: Als jonge gast zat Eddy meer bij de Rosten dan thuis, en reed hij in de zomer met zijn pony’s en paarden naar het strand van Oostduinkerke om ze aan toeristen te verhuren voor ritjes. Maar voor en na de zomer waren er geen toeristen. De Rosten zelf trok dan te paard, dikwijls met Mang, om den brode de zee in om garnalen te kruwen. Hoe meer paarden hij kon inzetten hoe meer vangst en dus zat hij ook al rap op een paard om te vissen en zeker niet tegen zijn gedacht. In de ogen van Mang en Bruno Potter was hij nog maar een snotneus van 20, waarvan ze weinig last zouden hebben. Ze zouden hem wel de les spellen in het zeetje. Van hen heeft hij dan ook veel geleerd. Mang was de baas en een zeer ervaren paardenvisser. Hoe meer Eddy met hem viste, hoe meer hij soms wat kennis meegaf, maar niet meer dan nodig zodat hij hem niet zou overtreffen! Hoe dan ook: goede leerschool en mooie vangsten! Eddy, was beroepshalve was radio-operator bij Radio Oostende (communicatie met de schepen), maar al zijn vrije tijd besteedde hij aan het paardenvissen, en aan zijn beste vriendin, Rosa, Jules’ dochter, waarmee hij zou trouwen. Tussen haakjes: Rosa was ook vele jaren paardenvisserin en later dochter Corinne ook! Maar niet “officieel”, toen waren de mannen daar nog niet rijp voor…
Zeeboekjes
Burgemeester Marc Vanden Bussche : “Al die jaren vulde je nauwgezet je zeeboekjes in, waarin je het uur van laagwater noteerde en de gevangen kilo’s. Die boekjes zijn bewaard. Ook dat had je van Mang geleerd. Je kon vergelijken en eruit opmaken welke periodes de beste waren. En zo kon je er ook uit afleiden dat je gemiddeld toch zo’n honderd keer per jaar ging vissen. Eddy, je recordvangst is 106 kg in één tij. Maar toch denk je eens meer gevangen te hebben, maar je kan het niet precies weten. Je was samen aan het vissen met Roland Vanbillemont. Bij het uit water komen na de eerste sleep zat je kor tot aan de ketting vol met garnaal. Maar Rolands boei, die de kuil van het net dicht houdt, had onder het gewicht los gelaten en hij verloor heel z’n vangst. Nu, samen uit samen thuis. Je deelde met hem jouw eerste wonderbare vangst, elk een volle korf. Zelf had je er die dag meer dan 80 kg, maar het hadden er véél meer kunnen zijn… Voor de afzet van de gernaors moest je niet vrezen. Heel de gemeente kende de periode van het garnaalseizoen. Ze verkochten als zoete broodjes, aan huis of van deur tot deur. Niets anders dan blije gezichten en: bring nog moar een poar kilo! Altijd uitverkocht, uitgevochten bij manier van spreken…”
En zo gingen de jaren voorbij: het werk, het menage, het paardenvissen. Eddy, is een poëtische ziel. Daarom laten we het hem eens zeggen met zijn eigen woorden welk een gevoel het vissen te paard geeft: “Als je geboren bent met een paard in je hart en de smaak van zeezout in je mond, met je voeten in zand, kan het niet mislopen. Als ik met mijn paard in het water ‘s morgens vroeg op mooie voorjaarsdagen de zon in het oosten zie opkomen, en met de stilte van het zeetje om me heen, dan voel ik me als een koning te rijk en heb ik het gevoel dat de wereld van mij is.” Eentje om te bewaren…
De Gilde
“Eddy werd medio de jaren ’90 geleidelijk aan zo’n beetje de woordvoerder, de voorman van de paardenvissers. Op 24 februari 1996 was hij initiatiefnemer van een eigen vereniging: d’Oostduinkerkse paardenvissers. Ze waren toen met zeven. Er heerste in die tijd binnen de groep wat onvrede over hoe de paardenvissers gebruikt en misbruikt werden. Daarover stelden jullie zich toch vragen. Met het idee een vereniging, een soort gilde in het leven te roepen en samen op te treden voor jullie belangen in plaats van elk apart, stonden jullie sterker om jullie visie te uiten en inspraak te krijgen. Het mag gezegd dat de “gilde” zijn vruchten heeft afgeworpen en nog steeds. De gemeente had nu een aanspreekpunt. Problemen werden samen besproken en indien mogelijk opgelost. Ik denk o.m. aan de problematiek van de weiden voor de paarden. Daarnaast riep de vereniging ook het jaarlijkse Feest van d’Oostduinkerkse paardenvissers in het leven, met o.a. uitreiking van de paardenvisserstrofee.”
“Drie generaties Eddy, ik moet het ook nog eens hebben over je bijnaam: Eddy witte mutse. Waar had je die verdiend? Moeder was zeer bezorgd voor jou, moeders zijn zo. Je had haar al een paar keer gezegd dat ’t koed was aan je kop op zee… Ze breide een muts. Bij gebrek aan andere wol dan maar witte wol gebruikt en zoonlief voortaan met zijn witte mutse naar zee. Je hebt die jaren trouw gedragen. Maar op winderige dag met grote golven – moeder was al overleden – nam een stoute golf die overheen sloeg je witte mutse mee. Het deed pijn aan je hart… Sedertdien draag je al jaren een blauwe mutse. Geen zuidwester, zelfs de Unesco-erkenning kan daar blijkbaar niets aan veranderen. Maar je mooiste moment uit heel je paardenvisserscarrière is de periode toen je samen ging garnaalkruien met je dochter Corinne en haar grootvader de Rosten Durang. Drie generaties samen in zee. En de slechtste herinneringen waren het afscheid nemen van je paarden waar je jaren mee had gevist en die een stukje van jezelf geworden waren. Ten slotte, Eddy, nog jouw droom: dat je in het jaar 3000 even mag terugkomen op aarde en zien dat de paardenvisserij, waar jij met hart en ziel voor geleefd hebt, nog springlevend is, met gedrevenheid en passie zoals jij het steeds hebt gedaan. Proficiat Eddy, 25 jaar volstaan maar je hebt er al 53, dus voortaan mag jij je paardenvisser-ereburger in het kwadraat noemen!”
De tweede ereburger is Bernard Debruyne
Burgemeester Marc Vanden Bussche : “Bernard, het moet voor jou wel een heel bijzondere dag zijn, die je niet te rap zal vergeten. En dat exact twee weken na nog zo’n memorabele dag: nl. je bruiloft met Katleen. Als gemeentelijk huwelijkscadeau krijg je er het ereburgerschap bovenop! Katleen, zeg nu zelf, jij hebt wel een heel speciale gernoare in je netten: de pèèrdevisscher zelve..! Bernard, je zag het levenslicht op 2 juli 1964, weldra 57 jaar, in het gezin van Michiel Debruyne en Denise Desaever. Vader Michel is al meer dan 30 jaar geleden gestorven, maar moeder Denise is op hoge leeftijd nog in goede conditie. Denise is in onze middens en vooral in kringen van strandvissers, heel goed gekend als legendarische aasdelfster, in Westhoektaal worms steek’n op ’t strange. Broer Willy is al bij vader, maar je andere broers Roger en Daniël en je zus Patricia zijn ook allemans vriend in Oostduinkerke.”
“Springt op mijn paard en vist!”
Hoe het allemaal begon: Om te beginnen was je ook al van jongs af aan vertrouwd met paarden want tijdens de vakanties was je met veel vrienden kind aan huis op de ranch Texas van de Rosten Durang. Je ging met hen, met paarden en pony’s, mee naar ’t strand om ze te verhuren. Op een zomerdag wilden Corinne D’Hulster en haar vriendin Carine Coulier, eens gaan zien naar vader Eddy aan ’t vissen, en naar Bernard, mee om te helpen met de netten. Ze zadelden twee pony’s en reden van de Rosten z’n ranch naar zee. Daar aangekomen slierden ze met zadel en al van hun pony en tuimelden in ’t zand. Wat was er gebeurd? Ze hadden de buikriem niet genoeg aangespannen, heel ’t zootje ging aan ‘t kantelen. Die twee pony’s op de loop, tussen al dat volk. Corinne liep naar ’t laagwater waar Eddy aan het vissen was. Ze zwaaide en riep: de pony’s zijn weggelopen! Eddy was zich onmiddellijk bewust van het gevaar. Hij kwam naar ’t droge, sprong van z’n paard, en zei tegen Bernard: “Bruuntje, springt op mijn paard en vist, ik ga ondertussen de twee pony’s zoeken!” Bernard, toen 15 of 16, sprong op Eddy’s paard, en viste verder zonder problemen heel de tij vol… De eerste keer… Zo werd hij paardenvisser. Zoals iemand die ze in ’t water smijten en moet zwemmen… Enkele jaren later kocht je je eerste paard toen je 17 was. Dat moet dus in 1981 geweest zijn.
Burgemeester Marc Vanden Bussche
Vijf dagen in de week Ja Bernard, je voelde je ook onweerstaanbaar door paard en zee aangetrokken. Maar je moet er ook tijd voor maken. Daarom opteerde je voor weekendwerk, in de textielfabriek Clarysse in Pittem. Zo had je vijf dagen in de week vrij om te paardenvissen. Ook voor jou was, en is, het een passie, het zit in je lijf en leden. Beginnen is gemakkelijk, volhouden is iets anders. Je moet een geschikte plaats zoeken, met een stal, een weide. En met je paard moet je constant bezig zijn, zeker in de winter want dan staat het binnen, verzorgen, stal uitmesten, eten geven.”
“Zoals Eddy getuig je dat je veel van Mang heb geleerd. Vooral je ogen de kost geven, goed kijken hoe de anderen het doen. Want “die oude stinkaards”, zoals je het zo schilderachtig uitdrukt, zegden nog niet te veel. Ze zochten natuurlijk de schoonste plaatsen voor henzelf. Je moest dus je plan trekken.”
“Bernard, je gaat bijna elke weekdag met paard en kar naar ’t strand. Veel mensen zeggen dat Brune nog een echte paardenvisser is, van ’t vroeger ras. Heel dikwijls trek je er alleen op uit. Alhoewel er aan zee altijd wel iemand rondloopt. En je soms dingen ziet die het daglicht niet verdragen… ’s Morgens om 3 u. opstaan om uit te rukken is voor jou geen enkel probleem. Dan moet je nog een tijdje in het donker vissen. Maar ook dan vis je zonder licht. Je hebt genoeg aan het licht van de maan, de lichten van de dijk, de schijn op het water, het is nooit helemaal donker. Dan zie je geleidelijk het gloren van de dageraad, het opkomende licht, keer op keer een unieke ervaring, boven op je paard, onder je het water, te midden het ruisen van de zee… “
Systeem Brune
Bernard zijn recordvangst bedraagt 89 kg in één tij. Dat zijn natuurlijk zeldzame uitzonderingen, maar een gemiddelde van 10 à 12 kg per tij over een jaar is heel goed. Hij kan het weten want net zoals Eddy houdt hij alles bij in een boekje. Om je vangsten te roken zweer je nog bij een houtvuur onder de ketel, goed voor de smaak, geen gas dus. De garnalen dienen voor eigen gebruik en voor particuliere klanten. Die klanten verwittigd Bernard via via Systeem Brune, op z’n indiaans: voor je de garnaal zelf begint te koken stook je een hoop caoutchouc door de schouw. Dat geeft goed rook en is voor de buren het sein dat Brune over een uurtje levende verse gernoars klaar heeft! Je hebt er nooit te veel, bijna altijd te kort. Dertig kg? Geen probleem. De opbrengst? De helft voor eten voor paard Titi, de andere helft om met de maten een pintje te drinken…
Bernard, je beleefde jouw mooiste herinnering een jaar of tien geleden tijdens een zomerse fotosessie met BV Ann Van Elsen, Miss België 2002, voor een of ander boekje. Bedoeling was dat ze zich in bikini zou laten fotograferen bij de visser met zijn paard. Bij jou dus, en Xavier Vanbillemont die er ook was. Ze stond heel dicht bij het paard, vooraan. Natuurlijk had het paard zijn bit in. Daar is een haakje aan. Dat haperde ineens aan haar bikini. Het paard snakte met z’n hoofd en hup, haar bikini vloog door de lucht! Daar stond Miss België te springen met haar handen voor haar borsten… Een minder aangename herinnering? De keren dat TV-ploegen je vragen om enkele keren je paard te bestijgen tot ze het goed vinden. Want dikwijls vinden ze dat het te vlug gaat. Wie begrijpt dat, ik ook niet: je kan immers toch niet “traag” op je paard kruipen..?
Preus op Gregory Uiteraard heb je ook een wens, een droom, Bernard. Dat je nog heel lang gezond mag blijven zodat je nog heel veel jaren kan paardenvissen. En meteen geldt dat ook uit voor je zoon Gregory.. Hij trad in je voetsporen, waarop je heel trots bent, is nu 25, en al bijna tien jaar paardenvisser. Ook hoop je, Bernard, dat de garnaalvisserij te paard altijd blijft. Maar je bent er zeker van: de traditie zal nooit verdwijnen…
Burgemeester Marc Vanden Bussche: “Proficiat Bernard met je 38 jaar garnaalvissen te paard, niet in ‘t kwadraat zoals Eddy, maar in de plaats kreeg je van ons vandaag twee weken terug ook al het statuut van getrouwde echtgenoot van je schat!”
Redactie: Filip Van Loo / Foto © Sofhie Legein – Lokaal Bestuur Koksijde